Historia szkoły

Dostęp do nauki w połowie XIX wieku miały dzieci bogatych gospodarzy. W domach prywatnych powstawały szkółki. Nauka polegała głównie na poznawa­niu drukowanych liter i opanowaniu umiejętności czytania książek. Posługiwano się podręcznikiem „Groszówka, czyli nauka czytania” albo książeczką do nabożeń­stwa. Nauka odbywała się wyłącznie zimą - od l listopada (Wszystkich Świętych) do św. Wojciecha tj. do 23 kwietnia. Dochód nauczyciela stanowiła kwota 1 zł r. 50 cnt., którą byli zobowiązani zapłacić rodzice dzieci uczących się, od każdego dziec­ka z osobna. Ze względu na rozciągłość wsi działało cztery lub pięć takich szkó­łek. Nie zachowały się jednak nazwiska pierwszych nauczycieli ze Starego Bystre­go. W 1884 roku na wniosek Okręgowej Rady Szkolnej w Myślenicach, Krajowa Rada Szkolna we Lwowie powołała do życia od 1 września, etatową szkolę ludową o jednym nauczycielu. Powołano również Miejscową Radę Szkoły, w skład któ­rej weszli: Maciej Gąciarz, Józef Obrochta, Maciej Michna, a w zastępstwie Jan Kordaczka. Przewodniczącym został proboszcz czarnodunajeckiej parafii ksiądz Andrzej Leja, a jego zastępcą Maciej Gąciarz. Pomieszczenie szkolne wynajęto u Jana Bielańskiego pod nr 317. Pierwszym nauczycielem w publicznej szkole został Tomasz Rzepecki - tymczasowy zastępca nauczyciela szkoły filialnej na Olczy (koło Zakopanego). Przybył on do Starego Bystrego 25 października 1884 roku. Gmina wynajęła mu mieszkanie w domu Anny Kwaśnej pod nr 226.

Nauka w pierwszym roku szkolnym 1884/85 rozpoczęła się 15 listopada 1884 roku.

Do szkoły uczęszczało 112 dzieci, w tym 65 chłopców i 47 dziewcząt. Nauka była dwustopniowa. Uczono następujących przedmiotów: religii, języka pol­skiego, rysunków i śpiewu. Katechetą został wikary z Czarnego Dunajca ksiądz Franciszek Kosturkiewicz, a po Jego przeniesieniu ksiądz Michał Krupa. Lekcje rozpoczynały się od godziny dziewiątej i trwały do dwunastej w południe, a po­tem od trzynastej do piętnastej. Rodzice dumni ze swoich pociech w czasie srogiej zimy, jaka nastała, odwozili rano je do szkoły saniami. Po skończonej nauce przy­jeżdżali, by je odebrać. Bywało, że pod szkołą stało od 40 do 50 sań. W 1885/86 powstał trzeci stopień nauki. Uczono zatem także: geografii, historii powszechnej i historii naturalnej. Dzieci drugiego i trzeciego roku uczęszczały

do szkoły przed południem, natomiast młodsze po południu. Podobnie wyglądała nauka w następ­nym roku szkolnym 1886/87. Były zapisane 144 dzieci. W następnym roku szkol­nym znów powiększyła się liczba uczniów. Zapisanych było 188 uczniów. W roku 1889/90 nastąpiła zmiana katechety. Ksiądz Michał Krupa został zastąpiony przez księdza Augustyna Gunia. Zmienił też swe „pomieszkanie" nauczyciel Tomasz Rze­pecki. Zamieszkał w domu Jana Sanieckiego. W nowym roku szkolnym 1890/91 posadę nauczyciela w Starem Bystrem objął Marcin Gumieniak, który był zarazem austriackim oficerem. Postarał się on o przeniesienie sali szkolnej do innego bu­dynku. Odtąd dzieci uczyły się w domu Gruszkowej. Do szkoły zapisanych było 145 chłopców i 187 dziewcząt. Uczęszczało natomiast 94 chłopców i 130 dziew­cząt. Tego samego roku rozpoczęto

w końcu budowę szkoły na placu zakupionym od Józefa Kalisza. Miała się składać z jednej sali lekcyjnej, dwóch pokoi, kuch­ni, spiżami i piwnicy. Mieszkańcy składali na budowę dobrowolne datki, zwozi­li drzewo oraz pomagali w pracy. Nawet hrabia Władysław Zamoyski ofiarował

6 cetnarów gwoździ. Szkołę budował Jan Tatar, miejscowy chłop. Dnia 24 wrze­śnia nauczyciel wraz z rodziną przeniósł się do budynku szkolnego. 25 września 1892 roku poświęcenia szkoły dokonał proboszcz z Czarnego Dunajca ksiądz Leopold Brosig. Dnia 28 marca 1896 roku nauczyciel Marcin Gumieniak oddał inwentarz szkolny w ręce naczelnika gminy Jana Sendeckiego. Pan Gumieniak. po 6 letniej pracy, został przeniesiony do Izbisk. Od roku szkolnego 1896/97 na­uczycielem został Wojciech Marek. Religii w tym czasie uczył ksiądz Wojciech Knapik, który często przynosił słodycze uczniom. Nauczyciel Marek w lutym 1900 roku przez 3 tygodnie mocno chorował i z tego względu nauka od 5-28 lutego była przerwana. Dnia 28 sierpnia 1900 roku parafię Czarny Dunajec wizytował ksiądz skup Jan Puzyna. Dzieci z okolicznych wsi uczestniczyły w nabożeństwie

w parafii. 20 lutego 1901 roku obchodzono 25 rocznicę pontyfikatu Ojca św. Leona XIII, również uczniowie uczestniczyli w tej uroczystości. Niestety, w czasie drogi do kościoła 9 letni uczeń

klasy I - Jan Tylka zabłądził między Koniówką, a Cichem, zwłoki jego znaleziono 23 lutego. Nauczyciel i uczniowie bardzo przeżyli tą trage­dię. Pan Wojciech Marek miał z tego powodu ogromne nieprzyjemności. Wójt Jan Sendecki miał złe kontakty z nauczycielem i starał się Go „pozbyć”. Pan Wojciech Marek sam poprosił o przeniesienie do Czarnego Dunajca, gdzie otworzył czytelnię ludową. W roku szkolnym 1903/04 nauczycielką została Ludwika Kwapniewska, przeniesiona ze Szkoły Podstawowej Nr 2 w Starem Bystrem. Do szkoły uczęsz­czało wtedy 127 uczniów, w tym 61 dziewcząt i 66 chłopców. Natomiast naukę dopełniającą pobierało 22 uczniów. W roku szkolnym 1909/10 religii uczył ksiądz Władysław Godawa, a od roku 1916/17 ksiądz Jan Pietraszek. Natomiast od roku szkolnego 1919/20 religii udzielał ksiądz Władysław Uczniak. Jednak został bar­dzo szybko przeniesiony i już w następnym roku szkolnym katechetą został ksiądz Karol Pękala. Nauczycielka Ludwika Kwapniewska, po 25 letniej pracy nauczyciel­skiej w szkole

w Starem Bystrem, przeszła na emeryturę w 1928 roku. Jej miejsce zajęła Krystyna Chowańcówna. Rozpoczęła ona rok szkolny 1928/29 dopiero dnia 24 września. Nauczycielka ta pracowała tylko rok w Starem Bystrem. Jej miej­sce zajęła Antonina Bernalowa, która również pracowała tylko przez rok. Kolej­nym nauczycielem została Zofia Furtakówna (zamężna Kostyakowa). 11 listopada 1930 roku obchodzono uroczystość „12-tej rocznicy Zmartwychwstania Polski i 10-lecie odparcia nawały sowieckiej”. Należy zauważyć, że od roku szkolnego 1923/24 do szkoły uczęszczało już tylko 99 uczniów, a wraz z kolejnymi latami ich liczba ciągle malała. W tamtych latach patronem szkoły był św. Jan Kanty. W roku szkolnym 1932/33 od 17 października szkoła została zamknięta ze względu na epi­demię odry, którą przechodziły wszystkie dzieci z tej szkoły. Naukę rozpoczęto po dwóch tygodniach. Po raz pierwszy, właśnie w tym roku, zostały wprowadzone fe­rie zimowe trwające od 22 grudnia do 15 stycznia. Dnia 19 marca 1933 roku odbyło się nabożeństwo i poranek ku czci Imienia Marszałka Józefa Piłsudskiego. Bar­dzo uroczyście obchodzono również 142 rocznicę Konstytucji 3 maja. W związku z nowym podziałem roku szkolnego (na 4 okresy) naukę zakończono 14 czerwca, a nie jak dotychczas 28 czerwca. Nauczycielka Zofia Kostyakowa została prze­niesiona do innej szkoły, a obowiązki z dniem 1 października 1933 roku objęła pani Emilia Gazdówna.

Dnia 25 marca 1934 roku mieszkańcy wsi odczuli dosyć mocne trzęsienie zie­mi. 12 maja 1935 roku zmarł Marszalek Józef Piłsudski. Na znak żałoby uczniowie przywdziali opaski żałobne na lewe ramię, a w klasie portret Marszałka został osło­nięty kirem. Na budynku szkolnym w dniu pogrzebu powiewała chorągiew opusz­czona do połowy drzewca. Dnia 1 lutego 1936 roku bardzo uroczyście obchodzono imieniny Pana Prezydenta Ignacego Mościckiego, a dnia 12 maja I rocznicę śmierci Marszałka Józefa Piłsudskiego.

 W okresie okupacji hitlerowskiej nauka w szkole odbywała się sporadycznie. Po wojnie mieszkańcy marzyli o wybudowaniu nowej szkoły. Ich marzenia speł­niły się, gdyż w czasach Polski Rzeczypospolitej Ludowej podjęto inicjatywę, aby zbudować 1000 szkół na 1000-lecie chrztu Polski (966-1966). W Starem Bystrem „Na Dole" została wybudowana „tysiąclatka" w latach 70-tych XX wieku. Dzieci mogły uczyć się już w nowoczesnym budynku. Szkole nadano imię Marii Konop­nickiej. Funkcję dyrektorów pełnili min.: Helena Barczuk, Stanisława Gajdosik, Aniela Bednarz, Stefania Siuty, Wojciech Piwowarski, Ryszarda Ciężczak i Aniela Staszel. W ostatnim roku funkcjonowania Szkoly Podstawowej Nr 1 im. Marii Konopnickiej w Starem Bystrem dyrektorem, w roku szkolnym 2000/01, była mgr Lidia Bachleda-Strama. Od 1 września 2001 roku szkoła została przejęta przez Stowarzyszenie Przyjaciół Szkół Katolickich w Częstochowie. Na dyrektora Publicznej Szkoły Podstawowej Nr 1

i Publicznego Gimnazjum Stowarzyszenia Przyjaciół Szkół Katolickich w Starem Bystrem powołano mgr Anielę Staszel, która nieprzerwanie pełniła tę funkcję do 2024 roku. W roku szkolnym 2002/03 dzięki zaangażowaniu Pani Dyrektor wymieniono na parterze okna i wyremontowano kuchnię, dzięki czemu možna było uruchomić szkolną stołówke. W nastepnych latach prowadzono wiele niezbędnych remontów. Patronem Publicznej Szkoły Podstawowej Nr1 SPSK w Starem Bystrem został św. Andrzej Bobola, a Publicznego Gimnazjum SPSK w Starem Bystrem św. Stanisław, Biskup i Męczennik. Ufundowano również dwa sztandary. Dnia 28 czerwca 2012 roku została otwarta i poświęcona nowa sala gimnastyczna (wybudowana w ciągu roku).